Osoba doznająca przemocy

Osobami doznającymi przemocy domowej w Wielkopolsce są najczęściej kobiety.

Z raportu poświęconego diagnozie sytuacji w regionie wynika, że w latach 2008 – 2010 kobiety stanowiły 62-66% ogólnej liczby ujawnionych ofiar przemocy.

Istnieje kilka koncepcji psychologicznych wyjaśniających zjawisko przemocy i zachowanie ofiar.

Osoba doznająca przemocy

Wyuczona bezradność jest poddaniem się i zaprzestaniem działania, które wy­nika z przekonania, że cokolwiek się zrobi, nie będzie to miało żadnego znaczenia, gdyż zawsze sprawca znajdzie powód do zachowań agresywnych. Wyuczona bezradność prowadzi do wielu negatywnych skutków, które mogą przejawiać się w trzech sferach:

  • Deficyty poznawcze, które polegają na ogólnym przekonaniu, iż nie ma takich
    sytuacji, w których możliwa jest zmiana, że w konkretnej sytuacji nic nie można zro­bić i nikt nie jest w stanie pomóc,
  • Deficyty motywacyjne, które polegają na tym, że osoba zachowuje się biernie, jest zrezygnowana, nie podejmuje żadnych działań, aby zmienić swoją sytuację,
  • Deficyty emocjonalne, które objawiają się stanami apatii, lęku, depresji, uczucia
    zmęczenia, niekompetencji i wrogości.

Techniki „prania mózgu” znane były już za czasów Platona. Obecnie zjawisko to występuje w wielu dziedzinach życia społecznego: w polityce, w reklamie, w szkole­niach wojskowych, w działalności sekt religijnych, a także w życiu rodzinnym. Najczęściej rozumie się go jako szereg zabiegów, które celowo są stosowane by zmienić czyjeś przekonania, nastawienia, światopogląd lub osobowość, aby osoba manipulowana działała zgodnie z oczekiwaniami manipulatora.

Badania nad przemocą w rodzinie pozwoliły wyodrębnić najbardziej typowe za­chowania sprawców przemocy, stosujących technikę „prania mózgu” do których zalicza się: izolację, monopolizację uwagi, doprowadzenie do wyczerpania, wywoływanie lęku i depresji, naprzemienność kary i nagrody, demonstrowanie wszechmocy i wszechwładzy,  wymuszanie drobnych przysług. Konsekwencjami  „prania mózgu” są:

  • Degradacja własnego obrazu – zabiegi te powodują, że osoby doznające prze­mocy, zmniejszają swoją aktywność, wycofują się z działania i unikają podejmowania trudnych zadań. Uważają, że są głupie i mało zdolne. Łatwo ulegają sugestiom i manipulacjom. Zmieniają swoje poglądy, przyzwyczajenia, by dostosować się do życzeń sprawcy.
  • Przeżywanie silnego poczucia lęku i zagrożenia – ofiary mają duże poczucie winy, wstydu i lęku. Od sprawcy oczekują jedynie kary, ponieważ wiedzą, że są pełne wad, a wszystko co robią jest niewłaściwe. Przeżywanie silnego poczucia winy kieru­je złość i agresywność w stronę własnej osoby, to z kolei powoduje, że sprawca może czuć się bezkarnie.
  • Wyzwalanie silnych stanów regresji – regresja jest mechanizmem obronnym, polegającym na nawrotach do zachowań i sposobów działania z wcześniejszych okre­sów życia. Stosowanie techniki „prania mózgu”, prowadzi do wielu regresywnych zmian w osobowości ofiar. Skutkiem tego jest ich bezradność, zanik krytycznego myślenia, powrót do myślenia życzeniowego, czasami zanik uczuć wyższych. Procesy „prania mózgu” powodują całkowite podporządkowanie, utratę poczucia własnej wartości i własnych przekonań oraz bezkrytyczne przyjmowanie rzeczywistości, wykreowanej przez sprawcę.

Warto zastanowić się, dlaczego osoby, w tym głównie kobiety, doznające prze­mocy w rodzinie, nie szukają pomocy. Odpowiedzi dotyczą wielu aspektów:

  • Odczuwają lęk przed zemstą ze strony partnera. Kobieta może być zastraszona przez partnera, który grozi jej śmiercią lub śmiercią jej dzieci, jeśli prawda o przemocy wyjdzie na jaw.
  • Odczuwają wstyd i upokorzenie. Kobieta może być przekonana, że przemoc dotyczy tylko jej osoby, inni zaś nie mają takich kłopotów. Kobieta czuje się winna, może myśleć, że gdyby była lepsza, ataki agresji nie występowałyby.
    Kobieta może myśleć, że nie zasługuje na żadną pomoc. Kobieta ma przekonanie, że zasłużyła na swój los.
  • Są zależne finansowo do partnera. Kobieta jest uzależniona od partnera, który jest jedynym żywicielem rodziny. Kobieta może być przekonana, że nie będzie w stanie sama utrzymywać dzieci.
  • Posiadają przekonania utrudniające rozwiązania. Kobieta wierzy, że w każdym małżeństwie istnieje przemoc. Kobieta wierzy, że skutki przemocy są zbyt małe, by komukolwiek o tym mówić. Kobieta ma nadzieję, że przemoc była incydentalna, a sam partner zmieni się na lepsze. Kobieta uważa, że przemoc jest sprawą rodzinną i nie można liczyć na pomoc z zewnątrz.
  • Utraciły wiarę w pomoc. Kobieta mogła szukać pomocy, ale okazała się ona mało skuteczna. Osoby, do których zwracała się bagatelizowały problem, usprawiedliwiały sprawcę, przerzucały na nią odpowiedzialność.
  • Nie chcą złamać tradycji kulturowo-religijnych. Kobieta chce utrzymać małżeństwo nawet za cenę cierpienia, ze względu na wartości religijne lub tradycje kulturowe.

Jeżeli doznajesz przemocy

Jeżeli doznajesz przemocy ze strony osób najbliższych nie ponosisz za to odpowiedzialności. Za stosowanie przemocy zawsze odpowiedzialny jest wyłącznie sprawca. Nie jesteś jednak osobą skazaną na doznawanie przemocy. Na tym portalu w wyszukiwarce znajdziesz miejsca, gdzie możesz uzyskać pomoc i wsparcie w związku z doznawaną przemocą. Możesz otrzymać dokładne instrukcje, co możesz zrobić. W zakładce: www.przemoc.edu.pl/pomoc umieszczone są adresy instytucji, które w Wielkopolsce zajmują się pracą z osobami doznającymi, stosującymi oraz będącymi świadkami przemocy.

Wykorzystano fragmenty Poradnika dla konsultantów „Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie” wydanego przez Instytut Psychologii Zdrowia, Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” www.niebieskalinia.pl

Skontaktuj się ze specjalistą ds. przeciwdziałania przemocy!
Telefon 61 22 11 112